ABŞ administrasiyasının dəyişməsi Tbilisini qanunvericilikdə islahatlar aparmağa ruhlandırır
Gürcüstanın hakim “Gürcü Arzusu” partiyası mart və aprel aylarında hakimiyyətə QHT-lərə və mediaya daha yaxşı nəzarət etməyə imkan verəcək yeni qanunlar qəbul etməyə hazırlaşır. Bundan başqa, cinayət məcəlləsinə “Dövlətə xəyanət, vətənə xəyanət” maddəsinin bərpası nəzərdə tutulur. Tbilisini bu addımları atmağa, xüsusən də ABŞ-ın hazırkı rəhbərliyinin Co Bayden administrasiyasının “demokratik gündəliyinə” əməl etmək istəməməsi səbəb olub.
Baş nazir İrakli Kobaxidze yanvarda Donald Trampın andiçmə mərasimindən dərhal sonra Gürcüstan qanunvericiliyini yeniləmək niyyətində olduğunu açıqlayıb. Amerika liderinin “ABŞ dərin dövlətinə” qarşı ilk bəyanatlarını və addımlarını dəstəkləyən Kobaxidze bir sıra qanunvericilik aktları elan edib ki, bunlardan da əsası “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanun sayılır. Sənəd bu yaxınlarda Gürcüstan parlamentinin Bürosunun iclasında qeydə alınıb. O, qeyri-hökumət təşkilatlarının və müxalifətin müqavimətinə baxmayaraq, ötən il qəbul edilmiş “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” mövcud qanunu əvəz etmək üçün nəzərdə tutulub.
Baş nazir Kobaxidze və parlamentin spikeri Şalva Papuaşvili dəfələrlə şikayət ediblər ki, ABŞ və Aİ tərəfindən maliyyələşdirilən ən böyük QHT-lər qanunun tələb etdiyi kimi, Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyinin xüsusi reyestrində qeydiyyatdan keçməkdən imtina edirlər. Amma sənəddə heç bir effektiv icra mexanizmləri yoxdur. Bununla belə, spiker Papuaşvilinin sözlərinə görə, belə mexanizmlər Amerika Xarici Agentlərin Qeydiyyatı Aktında (FARA) tapılıb. Bu qanun gürcü dilinə sözbəsöz tərcümə edilib, ondan sonra parlamentdə qeydə alınıb. “Biz heç nəyi, hətta nöqtələri və vergülləri belə, “ABŞ Prezidenti” və “ABŞ Konqresi”nin qeydinə qədər dəyişməmişik”, - deyən spiker ikinci oxunuşda sənədə “Gürcüstan Prezidenti” və “Gürcüstan Parlamenti”nin də daxil ediləcəyini vəd edib.
FARA-nın ən mühüm müddəası dəyişdirilmədən gürcü versiyasına keçirilir: xarici agent kimi qeydiyyatdan imtinaya görə cinayət məsuliyyəti tətbiq edilir. Gürcüstanın Cinayət Məcəlləsinə həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər üçün beş ilədək həbs və ya çox külli miqdarda cərimə nəzərdə tutan “Xarici agent kimi qeydiyyat haqqında qanuna əməl edilməməsi” adlı yeni maddə daxil ediləcək. Yada salaq ki, xarici agentlər haqqında qanunun əvvəlki variantı ümumiyyətlə fiziki şəxslərə şamil edilmirdi və yalnız inzibati sanksiyalar nəzərdə tutulurdu.
“Gürcü Arzusu”nun liderləri ABŞ prezidenti Donald Trampın öz fərmanı ilə Gürcüstanda və dünyanın müxtəlif yerlərində müxalif qüvvələrə USAİD və Milli Demokratiya Fondu (NED, Rusiya Federasiyasında arzuolunmaz təşkilat elan edilmiş) kimi iri donorların fəaliyyətini praktiki olaraq dayandırmasından ruhlandığını gizlətmirlər. Buna baxmayaraq, Gürcüstanın ən böyük QHT-ləri hələ də Qərbin, ilk növbədə Avropa İttifaqının dəstəyinə ümid edirlər.
Bu arada hakim partiya açıq şəkildə bildirir ki, xarici agentlərlə bağlı qanunvericiliyin islahatı bununla məhdudlaşmayacaq. “Gürcü Arzusu”ndan olan parlament sədrinin müavini Mamuka Mdinaradze ölkənin Cinayət Məcəlləsində “Vətənə xəyanət, vətənə xəyanət” maddəsinin bərpa olunacağını açıqlayıb.
Siyasətçinin sözlərinə görə, bu məqalə “keçmiş prezident” Mixail Saakaşvili və onun ətrafı tərəfindən 2008-ci il müharibəsi ərəfəsində ləğv edilib: “Onlar vətənə xəyanətə hazırlaşırdılar. Ona görə də bu maddə ləğv edilib”. Saakaşvilinin “Vahid Milli Hərəkat” partiyası buna qarşı çıxıb: Cinayət Məcəlləsindəki əvvəlki ifadə “keçmişin yadigarıdır” və ona görə də əksər demokratik ölkələrin cinayət məcəllələrində yer alan “casusluq” və “dövlət əleyhinə təxribat” kimi anlayışlarla əvəz olunub. GA-nın təklif etdiyi yeniliklər bununla məhdudlaşmır: KİV haqqında yeni qanun layihəsi də parlamentdə qeydə alınıb. Sənədə əsasən, televiziya kanallarının “obyektivliyi və qərəzsizliyinə” nəzarət bundan sonra Rabitə Tənzimləmə Komissiyasına həvalə olunacaq. “Yayımçılar haqqında” qanunun hazırkı redaksiyasından belə çıxır ki, jurnalist məzmununun obyektivliyi və qərəzsizliyi teleşirkətin daxili qaydalarına uyğun olaraq özü tərəfindən qiymətləndirilir. Qanun layihəsini şərh edən “Resonansi” qəzetinin baş redaktoru Laşa Tuquşi “Bizi tam sürətlə Rusiya və Belarusa aparırlar” deyib.
Bu arada, hakimiyyət xarici agentlər haqqında qanunda olduğu kimi, Qərb təcrübəsinə istinad edir. "Qanun layihəsi ilə bağlı hər hansı şikayət olarsa, Britaniya səfirliyi ilə əlaqə saxlasınlar, çünki biz onların qanununun dəqiq surətini qəbul edirik", - spiker Papuaşvili qeyd edib.
GA tərəfindən irəli sürülən qanun layihələri paketi respublikanın Avropa tərəfdaşları arasında narazılığa səbəb olub. Belə ki, Almaniyanın Tbilisidəki səfirliyi Almaniyanın Gürcüstanla elmi sahədə əməkdaşlığı dayandırdığını, həmçinin gürcü tələbələrin Almaniya universitetlərində təhsil almasına imkan verən “tələbə mobilliyi” sahəsində bütün proqramları dayandırdığını bildirib. Lakin ABŞ səfirliyi susur. Əvvəllər amerikalı diplomatlar müntəzəm olaraq Gürcüstanda baş verən daxili hadisələri, o cümlədən xarici agentlər haqqında qanun ətrafında baş verənləri şərh edirdilər. Lakin Donald Tramp Ağ Evə gəldikdən sonra Amerikanın Tbilisidəki səfirliyi və Dövlət Departamenti nə etirazlara, nə də müxalifət fəallarının həbsinə cavab verməyib.
Vaşinqton açıq şəkildə bildirir ki, “Qafqazda demokratiya uğrunda sonsuz mübarizə” əvəzinə, Gürcüstan hakimiyyəti ilə praqmatik əməkdaşlığa hazırdır. Necə ki, məsələn, fevralın 24-də ABŞ-ın BMT-də Ukrayna ilə bağlı qətnaməsinin qəbulu zamanı olduğu kimi. ABŞ-ın təklifi ilə Gürcüstan 2008-ci ildə Rusiya Federasiyası ilə döyüşən və Moskva ilə münasibətləri yaxşılaşdırmaq zərurətindən imtina edən ölkə kimi sənədin həmmüəlliflərindən biri oldu.
V.SALAH
