Avropada qaz ehtiyatları sürətlə azalır. Ukrayna ərazisindən tranzitin dayandırılması vəziyyəti daha da çətinləşdirəcək və Aİ-nin LNG tədarükü üçün Asiya ilə rəqabəti çox güman ki, güclənəcək. Amma istənilən halda Avropa Rusiya qazı olmadan edə bilməz. Bu barədə Mynews.az yazır
Moskva və Kiyev arasında əsas tranzit sazişinin müddəti dekabrın 31-də başa çatdığı üçün Avropa qaz tədarükünün bir hissəsini itirmək üzrədir. Əgər ilin son günlərində alternativ razılaşma əldə olunmasa, Ukrayna ərazisindən Rusiya axınının dayandırılması onsuz da gərgin olan bazar üçün bir sıra problemlər yaradacaq.
Treyderlər üçün əsas problem anbarların tükənmə sürətidir: Avropanın ehtiyatları sürətlə tükənir. Bu gün anbarların tutumu ötən qışdan bir ay tez 75 faizə çatıb. Bu, təkcə qalan isitmə mövsümü üçün deyil, həm də 2025-ci ilin sonunda əlavə doldurma səyləri üçün narahatedici bir əlamətdir.
Böyük ehtimalla, bazar konyukturasının qeyri-sabitliyi davam edəcək. Növbəti yay üçün müqavilələr son vaxtlar 2025-2026-cı illərin qışına nisbətən bahalaşıb və növbəti istilik mövsümünə qədər anbarların doldurulması daha da bahalaşacaq.
ABŞ-ın qaz ixracatçısı Cheniere Energy Inc-in baş kommersiya direktoru Anatole Feygin bu ayın əvvəlində "2025-2026-cı il qışı ərəfəsində bazarın rahat doluluq səviyyəsinə qayıtması çətin olacaq" dedi.
Ümumiyyətlə, görünən odur ki, anbarların doldurulması Avropa üçün ucuz başa gəlməyəcək.
Ukrayna ərazisindən keçən boru kəmərlərinin itirilməsi ilə belə, Rusiya hələ də Türkiyə vasitəsilə Avropaya qaz tədarük edə bilər, baxmayaraq ki, bu marşrut üzrə gücü gələn il ehtimal olunan çatışmazlığı tam kompensasiya etmək mümkün deyil.
Rusiya da mayeləşdirilmiş təbii qaz tədarük edir. Əslində, Avropa Birliyi bu il rekord miqdarda Rusiya LNG alıb və blokdakı bəzi rəsmilərin embarqoya çağırışından asılı olmayaraq, hələlik heç bir qadağa yoxdur və ya göz qabağındadır.
Bununla belə, mart ayından etibarən Rusiyanın LNG gəmiləri yükləri blokdan kənara çıxan digər gəmilərə ötürmək üçün Avropa limanlarına zəng edə bilməyəcək. Bloomberg-ə görə, bu, daha çox Rusiya LNG-nin Avropada sona çatacağı anlamına gələ bilər.
LNG üçün rəqabət
Qlobal istehsalçılardan LNG tədarükü üçün Asiya ilə rəqabət daha da şiddətlənəcək. Qaz qiymətləri düşdüyü zaman inkişaf etməkdə olan Asiya bazarları alışları artırır.
Cheniere's Feigin dedi ki, itirilmiş tədarükləri kompensasiya etmək üçün Avropa təyinatla məhdudlaşmayan daha çevik Amerika LNG-yə müraciət edə bilər.
Bu ay ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Aİ-ni daha çox ABŞ qazı almağa çağırıb və əgər bu, alınmasa, bütün bloka tariflər tətbiq edəcəyi ilə hədələyib. Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen də Amerika LNG-nin Rusiyadan gələn tədarükləri əvəz edə biləcəyini söylədi.
Lakin dünyada, o cümlədən ABŞ-da LNG-nin genişləndirilməsi ilə bağlı bir neçə layihə gecikmələrlə üzləşib. Cheniere'nin Texasdakı yeni obyekti 2025-ci ilə qədər "nisbətən yavaş" artacaq, Feigin dedi.
Nəticədə ABŞ və Rusiya Avropaya LNG-nin əsas təchizatçılarından biri olaraq qalacaq.
Böyük hedcinq fondu bahisləri
Son illərdə hedc fondlar Avropa qaz bazarında öz iştiraklarını genişləndiriblər. Onlar 2024-cü ilin sonuna "uzun" mövqelərin rekord həcmləri ilə yaxınlaşırlar - mahiyyətcə qiymətlərin artacağına dair bir mərc. Bir neçə treyder belə mərclərin yüksək konsentrasiyasının onsuz da kövrək olan bazarı alt-üst edəcək satışa gətirib çıxara biləcəyindən narahatlığını ifadə etdi.
Bölgənin iqtisadiyyatı 2022-ci il enerji böhranından yavaş-yavaş bərpa olunur və qaz qiymətlərindəki davamlı dalğalanmalar biznes və ailələrin gələcək üçün plan qurmasını çətinləşdirəcək.
V.SALAH
