Yaxın Şərqdə dəyişən qüvvələr balansı indi Şimali Afrikanın sabitliyinə kölgə salır. Dekabrın 8-dək Suriyanın Heyət Təhrir əş-Şam (HTS) qruplaşmasının tərkibində döyüşən Misir əsilli yaraqlılar öz hərəkatlarını yaratdıqlarını elan ediblər. Onun bəyan etdiyi məqsəd Qahirəni ələ keçirmək və respublika prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi tutduğu vəzifədən uzaqlaşdırmaqdır. Yaraqlıların kampaniyası hələ də sırf virtual olsa da, Misirin təhlükəsizlik aparatı onun daxili vəziyyətə təsirindən narahatdır.
Suriya yaraqlılarının artan fəallığı Qahirə haqqında mütəmadi olaraq tənqidi məqalələr dərc edən Qətər nəşrlərinin diqqətini cəlb edib.
Diqqət hazırda HTŞ qrupunun keçmiş üzvlərindən biri, vətəndaş qarşıdurması zamanı Suriyaya qaçmış Əhməd əl-Mənsur üzərindədir. İndi Dəməşqdə o, özünün hərbiləşdirilmiş platforması olan 25 Yanvar Hərəkatını yaratdığını elan edib. Başlıq 2011-ci ildə Misiri silkələyən, prezident Hüsnü Mübarəkin istefasına və daha sonra Müsəlman Qardaşlarının tərəfdarı Məhəmməd Mursinin seçilməsi ilə nəticələnən hökumət əleyhinə etirazların ilk gününə aiddir.
Son həftələr əl-Mənsur sosial mediada müntəzəm olaraq Misir əhalisinə video mesajlar göndərir. Onlarda o, əs-Sisinin prezidentliyi dövründə ölkədə yaranmış çətin şəraitdən şikayətlənir və birmənalı olaraq dövlət başçısını Suriyanın devrilmiş lideri Bəşər Əsədin taleyi ilə hədələyir. Keçmiş yaraqlı son videoda “Əs-Sisiyə görə yaşadığımız terror vəziyyəti bizdən inqilabı canlandırmaqda fəal olmağımızı tələb edir” deyib. O iddia edir ki, Misir hökuməti artıq Suriyada baş verənlərdən qorxub. "Rejim təşvişə düşüb, ordu yüksək hazırlıq vəziyyətindədir, təhlükəsizlik qüvvələri yerləşdirilib və pərdə arxasında nə isə qaynayır", - əl-Mənsur deyib.
Yeni anti-hökumət hərəkatının yaradıcısına yaxın mənbə The Middle East Eye (MEE) nəşrinə bildirib ki, əl-Mənsur 2013-cü ildə əs-Sisi hərbi çevrilişlə hakimiyyətə gəldikdən və yerli siyasi sahələri müsəlmanlardan təmizləməyə başlayandan sonra Suriyaya gedib. MEE mənbələri deyirlər ki, əl-Mənsurun Yaxın Şərqdəki islamçı qruplara qoşulmaq əzmi onun tarixi vətənində etirazların zorakılıqla yatırılmasından təsirlənib. Belə ki, 2013-cü ilin avqustunda o, Misir təhlükəsizlik qüvvələrinin Qahirədə Mursi tərəfdarlarının qurduğu çadır düşərgələri ərazisində həyata keçirdiyi soyğunun şahidi olub.
Əl-Mənsurun Qahirəyə meydan oxumaq qərarına, yəqin ki, dekabrın 8-də Dəməşqdə hakimiyyəti ələ keçirən islamçı koalisiyasının sürətli uğuru təsir edib.
Ərəb KİV-lərinin mənbələrə istinadla verdiyi məlumata görə, Misirin daxili işlər naziri Mahmud Tavfik Suriyadakı vəziyyətlə əlaqədar yüksək səviyyəli təhlükəsizlik rəsmiləri ilə təcili iclas çağırıb. Qahirə, bu qiymətləndirmələrə görə, iddialara görə, daxili arenada fors-major vəziyyətlərə hazırlıq səviyyəsini artırıb. Bildirilib ki, Misir rəhbərliyi hətta son on ildə ölkəni tərk edərək Suriyadakı radikal qruplaşmaların sıralarına qoşulan həmvətənlərinin siyahılarını tərtib etməyə başlayıb. Əl-Mənsurun özü videolarının birində belə bir təşəbbüsü amansızlıqla ələ salaraq buna diqqət çəkib.
Dəməşqin süqutuna ilk reaksiyalardan biri olaraq, Misir təhlükəsizlik aparatı daha əvvəl suriyalılar üçün viza məhdudiyyətlərini sərtləşdirərək onlardan daxil olmaq üçün xüsusi icazə almağı tələb etmişdi. Qahirədə dekabrda Əsədin devrilməsini qeyd etmək üçün çox cəhd edən suriyalıların həbs dalğası da müşahidə olunub.
Misirli bir mənbə Qahirənin mövqeyini şərh edərkən, "Misir çox güman ki, HTŞ ilə əlaqəyə başlamazdan əvvəl ABŞ-ın Suriyadakı yeni nizamın legitimliyini tanımasını gözləyəcək" deyib. “Hazırda Dəməşqdə fəal səfirliyimiz və orada səfirimiz var”. O, əlavə edib: “Misir Suriyanın ekstremizm ixrac etməsindən və ya bölgənin başqa yerlərində yaraqlıları ruhlandırmasından dərin narahatdır. Təhlükə realdır. İndi Suriyada müharibə başa çatdıqdan sonra yerli yaraqlılar çox güman ki, cihad üçün başqa meydanlar axtaracaqlar və Misir də onlardan biri ola bilər”.
Fransa nəşrləri ilə söhbətində ABŞ dövlət katibinin Yaxın Şərq məsələləri üzrə keçmiş köməkçisi David Şenker qeyd edib ki, əs-Sisi üçün təhlükə Suriyada yeni hərbi arxitekturanın Misirin tarixi regional rəqibi olan Türkiyə tərəfindən fəal şəkildə dəstəklənəcəyi ilə bağlıdır və Dəməşqdəki yeni rejimin özünün Müsəlman Qardaşları ilə sıx əlaqələri olacaq. Qahirə bu təşkilatı ekzistensial təhlükə hesab edir. Şenkerin sözlərinə görə, Misir rəhbərliyi təcrid olunmuş vəziyyətdə qala bilməz və Dəməşqlə dialoqdan tamamilə yayına bilməz. Keçmiş diplomatın fikrincə, Misirin bu istiqamətdə hər hansı addımı çox güman ki, konkret siyasi şərtlərlə müşayiət olunacaq.
V.SALAH
