Rejissorluğunu Can Ulkayın etdiyi “Ayla” filmi Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, həmçinin Kino Təşkilatı nümayəndələrindən ibarət 17 nəfərlik məclis tərəfindən “Oskar”da “Xarici dildə ən yaxşı film” nominasiyası üzrə namizəd göstərilib.
Film 1950-ci illərdə Koreya müharibəsinə gedən türkiyəli əsgər Süleyman Dilbirliğinin kiçik bir koreyalı qıza sahib çıxması, müharibəndən sonra Türkiyəyə qayıtmaq məcburiyyətində qalan mənəvi ata ilə qızın 50 il sonra görüşdüyü gerçək və təsirli hekayədən bəhs edir.
“Ayla” 80-110 film arasında yarışacaq. Bu filmlər Akademiyanın 8 minə yaxın üzvü tərəfindən izləndikdən sonra “Oskara” namizəd olan 5 film müəyyən olunacaq.
Publika.az bir çox ölkələrdə maraqla izlənən filmin rejissoru Can Ulkay və baş rol ifaçısı İsmayıl Hacıoğlunun “Hürriyet”ə verdiyi müsahibəsini təqdim edir:
"Bütün hekayə və detallar yüz faiz real hadisələr əsasında çəkilib"
- İsmayıl, səndən başlayaq. Təbrik edirəm, “Ayla” “Oskar”a namizəd oldu. Özünü necə hiss edirsən?
- İsmayıl Hacıoğlu: Çox həyəcanlıyıq. Böyük həvəslə və inamla çalışdıq. Bu xəbəri eşitdikdən sonra xoşbəxtliyimiz daha da çoxaldı. Özümü çox yaxşı hiss edirəm.
- Çəkilişlər çox uzun çəkdi?
İsmayıl Hacıoğlu: Əslində yox. Türkiyə standartlarını nəzərə alsaq, 5-6 ay çox gəlir, amma dünya standartlarına bu iş belə aparılır. Aktyor heyəti böyük idi. Onların iş qrafiki də çəkilişlərə təsirsiz ötüşmədi. Onsuz da filmə baxdıqdan sonra başa düşəcəksiniz ki, onu qısa müddətdə çəkmək olmazdı.
Ailə kimi olduq, amma öz həyat yoldaşımı çox az gördüm.
Can Ulkay: Çəkilişlərə 24 noyabrda başladıq. Filmi bitirəndə mart ayının sonları idi. Amma arada fasilə verdik. Əlavələr də çıxdı. Sponsorlar üçün də səhnələr çəkdik. Koreya kəndində ümumilikdə 87 gün çəkiliş apardıq. Bəli, Türkiyə standartları üçün uzun müddətdir. Lakin çəkilişlərə soyuq hava şəraiti də təsir göstərdi. Odur ki, qış aylarına təsadüf etdiyi üçün çəkilişlər bir qədər uzandı.
- İsmayıl, ssenari oxuyanda ilk nə düşündün?
- İsmayıl Hacıoğlu: Belə bir hekayə qarşısında təsirlənməmək mümkünsüzdür. Fikirləşirsən ki, yazılanlar həqiqətən də olubmu? Ssenari müəllifi Yiğit Güralp çox gözəl hekayə yazıb. Ssenari üzərində Mustafa Uslu da çalışıb. Nəticədə belə bir film alındı. Görək, inşallah davamı gələr.
- Süleyman əmi ilə tanış oldun?
- İsmayıl Hacıoğlu: Tanış olduq, söhbət etdik. Fotolar əsasında da çalışmışıq. Ümumiyyətlə, filmin əsas üstünlüyü odur ki, hər iki qəhrəmanı da həyatdadır.
Can Ulkay: Süleyman əmi Koreyaya gedəndə öz fotoaparatını da aparıb. Müharibədə 300-400 şəkil çəkib. Onların hamısını bizə göstərdi. Yeri gəlmişkən, onların yenilərini çıxartdıq. Sonra da Süleyman əmidən bir-bir şəkillərin hekayəsini danışmasını xahiş etdik. Danışdıqca hadisələri və adları xatırlamağa başladı. Bu film yalnız kiçik uşaq və bir şəxsin həyatı haqqında ola bilməzdi. Süleyman Əmi bizə 15 obraz danışdı. Onların arasında Əli və Pepe də var. Məsələn, Pepe pəltək olduğu üçün Süleyman əmi onun dediklərini heç vaxt anlamazmış. Onu da, Əlini də filmə daxil etdik. Filmdə bu insanların prototiplərini görəcəksiniz.
- Filmdə orijinal fotolardan istifadə etdiniz?
- Can Ulkay: Ümumilikdə istifadə etmişik. Bərabər qartopu oynadıqları bir fotoşəkil vardı, onu da filmə daxil etdik.
- İsmayıl Hacıoğlu: Bu filmə Süleyman Əminin xəyalının canlandırılması da demək olar.
- Can Ulkay: Bütün hekayə və detallar yüz faiz real hadisələr əsasında çəkilib. Amma onların ssenaridə birləşdirilməsi vacib idi. Məsələn, o illərdə Merlin Monro Koreyada konsert proqramı ilə çıxış edib. Biz onu ssenariyə uyğunlaşdırdıq. Bu kimi birləşdirmələrin aparılması mütləq idi.
İsmayıl Hacıoğlu: Süleyman əminin fotolara baxarkən verdiyi reaksiyanı həyatım boyu unutmayacağam. Xəyallara dalması çox qəribə idi...
- İsmayıl, koreyalı qız - Kim Seolla oynadın. Bir uşaqla tərəf müqabili olmaq necədir?
- İsmayıl Hacıoğlu: Bizim ən böyük şansımız o qız idi. O, yaxşı oynamasaydı, batmışdıq.
- Can Ulkay: “Velosiped oğruları”, “Həyat gözəldir” kimi məşhur filmlər uşaqlar haqqındadır. O da həqiqətdir ki, uşaqların gücü məlumdur. Xüsusilə “Həyat Güzeldir” də rejissor Roberto Benini təkbaşına şou göstərib. Oradakı uşağın da güclü oyununa söz ola bilməz.
Bizim film qızın və Süleymanın həyatından danışır, amma biz bunu böyük əsərə çevirib çox gözəl bişirərik dedik. Qız rolunu oynamağa başlayanda hamımız heyran olduq, odur ki, onu hər yerdə istifadə etməyə qərar verdik.
- İsmayıl Hacıoğlu: Qız hamımızdan yaxşı oynayırdı.
- Can Ulkay: İddia edirəm ki, bu, dünyada yeganədir. Səbəbi də koreyalı qızın filmdə çoxlu səhnələrinin olmasıdır. Başqa belə uşaq aktyor tapa bilməzsiniz.
- İsmayıl Hacıoğlu: Oynada bilmək də böyük uğurdur. Can abi bunu deməz, amma bunda onun da böyük payı var.
- Can, əvvəllər heç uşaqlarla işləmisən, yoxsa bu, ilk idi?
- Can Ulkay: Reklamlarda çox çalışdım. Körpələrlə də oynamışam. Lakin bu qız çox peşəkardır. Çəkiliş meydançasına “Mən bu filmdə çalışan bir işçiyəm, aktrisayam” düşüncəsi ilə gəlirdi.
"Mən o qədər asan ağlamıram"
- Kim Seol, Koreyada çox tanınan uşaqdır, elə deyilmi?
- Can Ulkay: Lap kiçik yaşlarda serialda rol alıb. Aktrisalıq qabiliyyəti o vaxt üzə çıxıb. Biz 40 uşaqla görüşdük, sonra sayı 6-ya endirdik. Hamısından video istədik. Pis deyildilər. Sonra 6-dan 3-ə endirdik. Sınaq çəkilişində uşaqları ağlatmaq istəmədik, amma qız “Mən ağlayaram” dedi. Elə ağladı ki, digər seçimləri bir kənara qoyduq və onu seçdik.
- İsmayıl Hacıoğlu: Mən o qədər asan ağlamıram. Hamımız təəccübdən donub qalmışdıq, gözlərimizə inanmadıq.
" “Ayla” dünyaya nümunə ola biləcək insanlıq hekayəsidir"
- Bayaq Beninidən misal çəkdin. “Ayla” onun filmləri tərzində olacaq?
- Can Ulkay: Bəli. “Oskar”a namizəd olduğu açıqlandıqdan sonra film geniş müzakirələrə səbəb oldu. Lakin biz istəmirik ki, “Ayla” müharibə filmi kimi tanınsın. Bu, sevgi filmidir. Müharibə səhnələri filmin hər yerində var, amma mövzuya uyğun olsun deyə. Bir neçə qarşıdurma səhnəsi çəkdik. Hər halda filmin 90 faizi sevgi, qardaşlıq və yardımsevərlikdən danışır. Qırmızı, Mavi və Ağ film üçlüyü var. Biz də tizerləri dostluq, sevgi və ayrılıqla bağlı hazırlamağa qərar verdik. Çünki filmin mahiyyətində üçü də var. Bu hekayə dünyanın hər hansı yerində başqa iki millət arasında da baş verə bilər. Filmdən Türkiyənin gerbini: ay ulduzu və qızın qıyıq gözlərini çıxarsan, bu hekayə dünyanın istənilən ölkəsinə aid edilə bilər.
İstəyirəm ki, “Ayla”nın beynəlxalq məhəbbət və yaxşılıqdan bəhs edən film olduğuna diqqət çəkilsin. İnsanlar müharibə filmi kimi qələmə verir, amma baxandan sonra elə olmadığını anlayacaqlar. Dünya kinosunda edilə biləcək ən yaxşı tarazlığı qoruyub saxladıq.
İsmayıl Hacıoğlu: Bəli, “Ayla” dünyaya nümunə ola biləcək insanlıq hekayəsidir. 1950-ci ildə Koreyaya köməyə ilk qaçanlar da türklər olub.
.jpg)
- Başa düşdüyüm qədəriylə filmi izləyərkən göz yaşlarımızı saxlaya bilməyəcəyik...
- İsmayıl Hacıoğlu: İnsanların hisslərini istismar etmədən bunu həyata keçirdik.
- Can Ulkay: Məsələn, müharibəni əvvəldə təqdim etdik. Qızı tapdıqdan sonra müharibə ikinci plana keçdi. Diqqət mərkəzi qız və əsgərlər oldu. Ssenariyə komik səhnələr əlavə etdik. Bununla belə nə qədər güldürsəniz də, sonda ağlatmaq bir o qədər gözəl olar. Bu film təkcə faciə deyil. Hətta filmin 70 dəqiqəsinə qədər Süleyman əsgərlə Aylanın ayrılacağını ağlımızdan belə keçirmirdik.
- Amma ayrılıq da var...
- İsmayıl Hacıoğlu: Bəli, həyatda da belə olub. Süleymanın qızı qaçırmağa çalışdığı hissəsi var. Amma tutulur. O, “Bir gün gələcəyəm və bir daha ayrılmayacağıq” deyir. Onlar bu hadisədən düz 50 il sonra görüşürlər. Zarafat deyil...
"Türklərin gəlişi müharibənin rəngini dəyişdirdi"
- Bu hekayə hamımızın tüklərini biz-biz edir. Çünki Koreya bizim üçün çox əzizdir. Film “Oskar”a namizəd oldu. Bəs film amerikalılara da bizim qədər təsir edəcək?
- İsmayıl Hacıoğlu: Biz buna çox diqqət etdik, fikirləşdik ki, görəsən, özümüzü həddən artıq şişirtmirik ki? Baxanlar biləcək ki, belə səhvə yol verməmişik. Biz həqiqət nədirsə, ona yaxın olmağa çalışmışıq. Kamera insani tərəflərə baxır. Odur ki, filmdəki humanizm hər kəsə təsir göstərəcək.
Can Ulkay: 1950-ci illər və II Dünya Müharibəsi... Dünya ikiyə bölünüb: Kommunizm və digər tərəf. Filmin sonunda Amerika, Çin, Koreya, Türkiyə də var. Əgər nə vaxtsa film təhlil edilsə, müharibə, kommunizm kimi faktorların olduğunu görərsiniz. Amma bunların hamısı yuxarıda dediyim kimi, mövzu etibarilə detallar kimi daxil edilib.
Filmdə amerikalıları da canlandırmışıq, çünki müharibədə onlar da olub. Millətçiliyə xüsusi diqqət çəkməmişik.
Amerikalı bir general “Buraya Türklər gəldilər, biz onları bu xidmətə aldıq. Amma müharibə elə bir vəziyyətə gəlib ki, türklərin gəlişi müharibənin rəngini dəyişdirdi. Müharibə bitdikdən sonra heç kim Amerika və ya başqa ölkədən danışmayacaq, yalnız türklərdən danışacaqlar”, - deyib. Generalın bu çıxışı rəsmi sənədlərə daxil edilib, bu sözlər filmdə də var. Bunun həqiqət olduğunu bilməyənlər, boş danışdığımızı düşünəcək. Lakin Amerika sənədlərində bu deyilənlər var.
İsmayıl Hacıoğlu: Millətçiliyin ən böyüyünü Amerika edir. Biz filmdə bunun 1/10-ni etməmişik.
"İnsanlar artıq pozitiv filmlər görmək istəyir"
- Mustafa Uslu əvvəldən bəri “Bu film Oskar alacaq” deyir. Hətta yuxusunda da görüb.
- Can Ulkay: Mustafaya “Bir sevgi filmi çəkək. “Oskar”ı bəlkə də ala bilmərik, amma bu filmi “Oskar”a qədər aparacağama söz verirəm. Bu film belə çəkilərsə, nə isə əldə etmək olar, başqa cür çox çətindir” dedim.
“İstəsən, hekayəni dəyişdirək” təklifini də etdim. Sonra Mustafa və bütün aktyor heyəti ilə birlikdə ekran işinin sevgi filmi olmasına razılaşdıq. İnsanlar artıq pozitiv filmlər görmək istəyir.
- Əli obrazını kim canlandıracaq?
- Can Ulkay: Əli Atay.
- Murat Yıldırım hansı roldadır?
- Can Ulkay: Məsud Üstteğmeni canlandırır.
- İsmayıl, sən Çətin Tekindorun gəncliyini oynamısan?
- İsmayıl Hacıoğlu: Bəli.
- Can Ulkay: İsmayılın şansı onda gətirdi ki, ssenariyə çox hakim idi. Sınaq çəkilişlərində də iştirak etmişdi. Həqiqi qəhrəmanıyla görüşüb tanış oldu, ondan çox şey öyrəndi. Oynadığı qəhrəmanın həyatda olması böyük üstünlükdür.
Bu ssenarinin uğurlu olmasının ən böyük səbəblərindən biri də İsmayıla görə yazıldığını hiss etməyim idi. Hər şey onun xarakterinə uyğun idi. İsmayıl xarakterə o qədər oturdu ki, “başqası olmazdı” - dedim.
- İsmayıl Hacıoğlu: Süleyman əmiylə çox ortaq cəhətimiz var. Can abi də bunu nəzərdə tutur.
- Aylanın qocalığını kim oynayıb?
- Can Ulkay: Kyung-jin. Koreyalı aktrisadır.
- İsmayıl, ən çox təsirləndiyin və çətinlik çəkdiyin səhnə hansı oldu?
- İsmayıl Hacıoğlu: İndi desəm, sürprizi pozaram. Mənim üçün həqiqətən də ümumilikdə proses oldu. Süleymanın başına gələn hadisələr ağırdır. Bəzən səhər çəkilişə gəlirdim, insanlar gülərək mənə salam verəndə onlara “Niyə məni söyürsünüz” kimi baxırdım. Həqiqətən çox ağırdır.
- Bir də Süleyman əmiylə tanış oldun...
- İsmayıl Hacıoğlu: Bəli. Onun da təsiri var.
- Bəs real həyatda ata olmağının bu filmdə sənə bir töhfəsi oldumu?
- İsmayıl Hacıoğlu: Mənim də bu yaxınlarda qızım olub. Vallah bunu şans kimi gördüm. Bu mənada mənə çox yardım etdi. Qızla ünsiyyət qurmaq asanlaşdı.
“Ona necə ikinci ailəm deyə bilərəm, o, mənim atamdır”
- Bəlkə də sizə “Oskar”ı gətirər...
- İsmayıl Hacıoğlu: İnşallah. Niyə də yox? Yolu açıq olsun.
- Can Ulkay: Arzu edirəm ki, gələcəkdə filmin aktyor oyunu, hekayəsi, musiqisi və digər detallar təhlil edilər. Filmin təbiiliyinin və realizminin beynəlxalq platformada öz yerini tapacağını düşünürəm.
Yanvar ayında filmin çəkilişlərində 92 yaşlı Süleyman əmi və 70 yaşlı Koreyalı Kim Eunjayla görüşmüşdüm. Kimin “Ona necə ikinci ailəm deyə bilərəm, o, mənim atamdır”, - deməsindən çox təsirlənmişdim.
- Film 1950-ci illərdən danışır, əsas qəhrəman da uşaqdır. Amma günümüzdə də müharibələrin ən böyük zərər çəkənləri uşaqlardır. Artıq körpələrin cansız bədənlərini sahillərdən yığırıq...
- İsmayıl Hacıoğlu: Bir insan hər şeyini itirə bilər, amma kimliyini itirməz. Ayla bunun ən yaxşı nümunəsidir. Aylanın uşaqdan heç bir fərqi yoxdur. Süleyman əminin kömək üçün minlərlə kilometr uzaqda yerləşən ölkəyə getməsi və Aylaya sahib çıxması da həqiqətdir.
Can Ulkay: Müharibədən ən çox uşaqlar zərər çəkir. Bizə UNİSEF-də dəstək verir. Filmimizdə millətçi ünsürlərin olmamasına baxmayaraq, Türk insanının vicdanının və Allah qorxusunun aşıladığı sahiblənmə duyğusunun danışılması bizim üçün də qürurvericidir.
İsmayıl Hacıoğlu: Müharibələrdən pul qazanılmadığı halda bəlkə bu vəziyyət bitəcək.
- “Oskar” qazanmaq ehtimalı nə qədərdir?
- İsmayıl Hacıoğlu: Əvvəlcə ilk doqquzluğa daxil olmalıdır.
- Can Ulkay: Sonra da ilk beşliyə.
- İsmayıl Hacıoğlu: Allah arzumuzu reallaşdırsın, nə deyək.
- Can Ulkay: Əlif Dağdevirenə də dedim ki, “Oskar” üçün yaxşı olmaq, çox yaxşı olmaq azdır. İndi biz çox yaxşı olanı etdik. Bundan sonrakı proses isə tamamilə şansdan asılıdır.
Biz Mustafayla öz strategiyamızı müəyyənləşdirdik. “Oskar”a getməyin ən mühüm şərti filmin Amerikada çox göstərilməsidir. Və izləyənlərin rəyi həlledici rol oynayır. Bunun üçün də strategiya işlətdik.
- İsmayıl Hacıoğlu: Bunun üçün də ciddi komanda çalışır.
- Can Ulkay: “Ayla” Los-Ancelesdə keçirilən Asiya Film Festivalında göstərildi. Ümumiyyətlə, Asiya Film Festivalı çox nüfuzlu tədbirdir. Bizə özləri təklif etdilər ki, “Ayla” açılışda göstərilsin. “Ayla”nın açılış filmi olması o deməkdir ki, onu seyr etməyə dəyər.
Bundan başqa, Hollivud Türk Filmləri Həftəsinə də gedəcək. Bu film yanvar ayına qədər Amerikada gəzəcək. Müəyyən yerlərdə də nümayiş edilməsi lazımdır. Məsələn, Busan Film Festivalında da iştirak edəcək.
- Dediyin kimi, yaxşı olmaq yetərli deyil. Lobbi də yaxşı təqdimat aparmağı bacarmalıdır. “Kəpənəyin Rüyası” filminin də tanınması üçün iş görmüşdülər.
Can Ulkay: Biz o tərz iş görmürük. Biz istəyik ki, daha çox media nümayəndələri və film prodüserlərinin də olduğu festivallarda iştirak edək. Xüsusi kokteyllər ayrıdır. O insanları kinoya gətirmək önəmlidir.
- Siz ciddi-ciddi “Oskar”a hazırlaşmısınız. Bəs Türkiyədən namizəd göstərilməsəydiniz nə olacaqdı? Hətta Mustafa “Mən “Oskar”dan qorxmuram, onu da alacağıq, mən Türkiyədə namizəd göstərilməməkdən qorxuram”, - demişdi.
Can Ulkay: Biz Torontoda hər şeyi hazırlamışdıq. Namizəd göstərilməsəydik, pulumuz batacaqdı. Hər halda “Oskar” olmasa da, Asiya Film Festivalına gedəcəkdik.
İndi iki-üç ay ərzində komandamız Amerikada işləyəcək. Dolayısıyla bu iş özü-özünü inkişaf etdirir. Bunun üçün də istər-istəməz o yoldan getməlisən.
- Bildiyim qədəriylə filmin büdəci 14 milyon idi. Tanınması üçün görülən işlərdən sonra 20 milyonu keçib?
İsmayıl Hacıoğlu: Sonuncu rəqəmin 17-18 milyon olduğunu xatırlayıram.
- Can Ulkay: Prodüserin işə ürəyini qoyması çox əhəmiyyətlidir. Heç bir mübahisəsiz bu yerə gəlmişik. Mənim üçün şansdır. Hər istədiyimizi etdilər.
Çox böyük iş görmüşük, layiqdir də. Biz Türkiyə standartlarında uyğun film çəkmək niyyətində deyildik. Biz, kino standartlarında uyğun film çəkməliydik! Beynəlxalq standart və Türkiyə standartları arasında ayrı-seçkilik olmamalıdır. Odur ki, xaricdə bizi təmsil edən doğru film çəkməliyik.
- İsmayıl Hacıoğlu: Hər istədiyimizi yerinə yetirən komandamız vardı. Özümüzü bütün mənalarda rahat hiss etdik. Birlikdə marafon qaçışını həyata keçirdik, heç birimizin belə təcrübəsi yox idi.
- Can Ulkay: Bunu inkar edə bilmərəm. Bu şərtlər mənə verilmeseydi, bu qədər uğurlu alınmazdı.
